نقش و ویژگی هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) در پزشکی:
هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) در حوزه پزشکی به‌عنوان یک پلیمر زیست‌سازگار، غیرسمی، غیرفعال از نظر دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربردهای آن از داروسازی (قرص، کپسول، ژل‌ها، قطره چشم و پوشش قرص) گرفته تا چسب‌های زیستی، پانسمان‌های هوشمند، پوشش زخم، مواد کشت سلولی، لنزهای تماسی و مکمل‌های غذایی گسترش یافته است.
این ماده دارای خواصی مانند تشکیل فیلم، کنترل رهایش، حفظ رطوبت، چسبندگی زیستی، و پایداری شیمیایی بالا است و در فرمولاسیون بسیاری از اشکال دارویی خوراکی، موضعی و تزریقی کاربرد دارد.
هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) در پزشکی، نقش بسیار کلیدی به‌عنوان پلیمر پایه بی‌اثر دارویی دارد که خواص مکانیکی، بیولوژیکی و فیزیکی بی‌نظیری را در فرمول‌های دارویی فراهم می‌آورد.
در قرص‌ها، به‌عنوان عامل پوشش‌دهنده استفاده می‌شود تا دارو در محیط معده یا روده به‌صورت کنترل‌شده آزاد شود. همچنین، این پلیمر در فرمولاسیون کپسول ها و قرص ها برای رهایش آهسته یا تاخیری مواد فعال کاربرد دارد.
در ساخت کپسول‌های گیاهی، هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) جایگزینی برای ژلاتین حیوانی فراهم می‌کند، که برای گیاه‌خواران یا بیماران دارای محدودیت‌های مذهبی بسیار مهم است.
در قطره‌ها و ژل‌های چشمی، این ماده با ایجاد ویسکوزیته و تشکیل فیلمی لطیف روی قرنیه، خاصیت مرطوب‌کنندگی و محافظتی فراهم می‌کند که به درمان خشکی و التهاب چشم کمک می‌کند.
در حوزه زخم‌پوش‌ها، پانسمان‌های ژلی حاوی HPMC، رطوبت زخم را حفظ کرده، از آلودگی جلوگیری کرده و به تسریع بازسازی بافت کمک می‌کنند.
همچنین، در داروهای موضعی و ژل‌های پوستی، HPMC قوام و چسبندگی مناسب برای جذب دارو از طریق پوست را فراهم می‌کند.
در ترکیبات بیومتریال، این ماده بستری مناسب برای کشت سلولی فراهم می‌کند و در طراحی داربست‌های زیستی نیز استفاده می‌شود.
کاربردهای هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) در پزشکی:
در قرص‌های خوراکی به عنوان عامل پوشش‌دهنده، کنترل رهایش، چسباننده
کپسول‌های گیاهی و جایگزین ژلاتین، مناسب برای گیاه‌خواران
قطره چشم و ژل چشمی و افزایش ویسکوزیته، روان‌کننده، تثبیت‌کننده دارو
در پانسمان و چسب زخم سبب حفظ رطوبت، مانع ورود باکتری، ترمیم بافت
در مکمل‌های غذایی پودری/ قرصی موجب پوشش‌دهی، جلوگیری از تخریب مواد فعال
ژل‌های موضعی و دارویی و قوام‌دهی، تسهیل جذب پوستی
در فرمولاسیون داروهای رهایش‌پایدار برای رهایش آهسته مواد موثره
کشت سلولی و بیومتریال‌ها عامل تشکیل فیلم زیست‌سازگار برای رشد سلولی
پوشش قرص‌های روده‌ای یا ضداسید و حفاظت از ماده مؤثره در برابر محیط معده
ساخت لنزهای تماسی باعث ایجاد خاصیت مرطوب‌کننده و شفافیت بالا
مزایای استفاده از هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) در پزشکی:
غیرسمی، غیرحساسیت‌زا و زیست‌سازگار
مناسب برای تولید محصولات دارویی ویگان و حلال
قابلیت رهایش کنترل‌شده و قابل برنامه‌ریزی دارو
شفافیت بالا و سازگار با انواع رنگ و طعم
ایجاد ساختار ژلی پایدار در قطره‌ها و ژل‌ها
قابلیت استفاده در انواع اشکال دارویی (قرص، ژل، پانسمان، لنز)
محافظت از مواد فعال در برابر pH یا دمای بالا
افزایش عمر مفید داروها
امکان ترکیب با سایر پلیمرها و سیستم‌های رهایش
جمع‌بندی نهایی:
هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پلیمرهای دارویی قرن اخیر، نقشی بی‌بدیل در ارتقای کارایی، ایمنی، پایداری و راحتی مصرف داروها ایفا کرده است.
کاربرد گسترده آن در انواع فرمولاسیون‌های خوراکی، چشمی، موضعی، مکمل، پانسمان و کپسول‌های گیاهی، آن را به پلیمر انتخابی برای داروسازان و متخصصان بیومتریال تبدیل کرده است.
با رشد تقاضا برای داروهای هوشمند، طبیعی، گیاه‌پایه و با رهایش هدفمند، جایگاه HPMC در صنعت پزشکی در آینده نیز پررنگ‌تر خواهد شد.