کربوکسی متیل سلولز ( سی ام سی - CMC )
مقدمه
کربوکسی متیل سلولز (سی ام سی) ابتدا در آلمان تولید شد و سپس در آمریکا و بعد در سایر کشورهای غربی گسترش یافت. این محصول در حال حاضر در دو گرید صنعتی و غذایی به صورت فراگیر مورد استفاده قرار می‌گیرد. کربوکسی متیل سلولز یا سی ام سی (CMC) عبارت است از یک گرد سفید رنگ، بی بو، قابل تعلیق در آب و تحت شرایط نرمال قابلیت تخمیر ندارد. از نظر خواص شیمیایی و فیزیکی، معمولاً از آن به جای نشاسته و مواد طبیعی محلول در آب(که نسبتاً گران‌قیمت هستند) مانند آلژینات سدیم،حنزه ایرلندی، کتیرا و ژلاتین، استفاده می‌گردد. از بعد اقتصادی در سال‌های اخیر این ماده مورد توجه خاصی قرار گرفته است و پیشرفت‌های عمده‌ای در تکنولوژی، کیفیت و کاربری این محصول صورت گرفته است. این پیشرفت‌ها امکاناتی را فراهم آورده است تا بتوان از کربوکسی متیل سلولز درکاربردهای بسیاری نظیر خوراکی، دارویی، صنایع شوینده، رنگ و رزین، رونمای ساختمان، چسب‌ها، نساجی، چاپ و تکمیل پارچه، کاشی و سرامیک، سفال و چینی، کاغذ، الکترود جوشکاری، فرش و موکت، گل حفاری چاه‌های نفت، تخته‌های چند لایه، چرم مصنوعی و مواد‌آرایشی، سموم و آفت کش‌ها و غیره استفاده کرد.
ویژگی‌های سی ام سی (CMC)
این ماده در آب سرد و گرم حل شده و تشکیل ژل می دهد. اساساً در مواردی که هدف، کنترل ویسکوزیته باشد از این ماده استفاده می‌گردد اما این ماده به غیر از افزایش ویسکوزیته، نقش‌های دیگری را نیز در کاربرد نهایی ایفا می‌کند. کارکرد کربوکسی متیل سلولز علاوه بر غلظت بخشی، چسبندگی و ایجاد استحکام، عامل انتشار، عامل نگهدارنده آب، حفظ حالت کلوییدی، تثبیت کننده، عامل تعلیق‌ساز، امولسیون‌ساز و عامل تشکیل لایه است. به دلیل ویژگی‌های متنوع، CMC در طیف گسترده‌ای از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پارامترهای فیزیکی مهم در مورد سی ام سی - CMC
1- حلالیت
2- ویسکوزیته در محلول
3- فعالیت سطحی
4- خواص ترموپلاستیکی
5- پایداری (در مقابل تخریبات بیولوژیکی،گرما، هیدرولیز و اکسیداسیون)
دلایل تکنولوژیکی استفاده از این ماده
1- غلظت بسیار اندکی از آن برای رسیدن به خواص مورد نظر نیاز است.
2- انواع گریدهای آن با ویژگی‌های سازگاریافته برای مصارف گوناگون قابل تولید می‌باشد.
3- بدون مزه، بو و بی رنگ می‌باشد.
4- نسبت به محصولات طبیعی اصلاح نیافته مقاومت بیشتری در مقابل میکروب‌ها دارد.
5- توانایی حفظ ویژگی‌ها در شرایط متغیر را داراست.
6- حلالیت بالایی حتی در آب سرد دارد.
7- عامل غلیظ‌کننده است.
8- توانایی ایجاد تعلیق پایدار را دارد.
9- امولسیون ساز است.
10- لایه‌ی محافظ تشکیل می‌دهد.
11- باعث بهبود ویژگی های رئولوژیکی می‌شود.
12- از رشد کریستال‌ها جلوگیری می‌کند.
13- ازانعقاد محصولات دارای نشاسته جلوگیری می‌کند.